Otrzymałem dzisiaj (trochę to aż szokujące, bo w krótkich odstępach czasu) trzy bardzo podobne (a jednak, jak się okaże, bardzo różne) pytania i to z trzech różnych regionów kraju. Pytania zacytowane niżej są chyba konsekwencją tego, że średnia wieku nauczycieli rośnie, zamęt oświatowy rośnie – nauczyciele umierają (możliwe, że poza bieżącą polityką, że jest także „coś w powietrzu”, co wzmaga te smutne zjawiska), a pytania dotyczyły „odprawy pośmiertnej”. Przepraszam za to trącenie czarnym humorem – pytania były zadane na serio.

(1) „Czy przy obliczaniu kwot wydatkowanych na średnie wynagrodzenia nauczycieli uwzględnia się odprawy pośmiertne?”
(2) „Czy odprawa pośmiertna jest składnikiem wynagrodzenia nauczyciela uwzględnianym w analizie wynikającej z art. 30a?”
(3) „Czy odprawa pośmiertna jest brana pod uwagę przy przeprowadzaniu analizy wynagrodzeń nauczycieli, jako poniesione wydatki na nauczyciela?”

W kontekście tematyki poruszanej w tym serwisie – chyba muszę najpierw napisać, że rozumiem intencje pytających. Nie należy oczywiście wcale zadziwiać się od lat powtarzającym się brakiem poprawnej roztropności w formułowaniu pytań dotyczących tematyki art. 30a ustawy Karta Nauczyciela. I tak się nie da tu przebić szczytowych osiągnięć zaistniałych już w twierdzeniach po stronie MEiN (Himalaje jednak będą osiągane w tym wyborczym roku).

Na wszelki wypadek jednak – dosłowne odpowiedzi na dosłowne kolejne wyżej zacytowane pytania brzmią odpowiednio:

(1) Nie, odprawy pośmiertnej nie uwzględnia się przy obliczaniu kwot wydatkowanych na średnie wynagrodzenia (nauczycieli); żaden przepis nie stanowi o obliczaniu (uwzględnianiu) jakichkolwiek kwot wydatkowanych na średnie wynagrodzenia; te średnie wynagrodzenia – są po prostu zdefiniowane w art. 30 ust. 3 ustawy KN; no, można ostatecznie tu twierdzić o, owszem, obliczaniu „kwoty” średniego wynagrodzenia, bo w definicji art. 30 ust. 3 ustanowiono, że na przykład „średnie wynagrodzenie nauczyciela dyplomowanego stanowi 184% kwoty bazowej”, czyli istotnie należy owo średnie wynagrodzenie (jako „kwotę”) obliczyć, ale tylko o takim, co najwyżej, obliczaniu się tu stanowi.

(2) Nie, odprawa pośmiertna nie jest składnikiem wynagrodzenia nauczyciela; wynagrodzenie nauczyciela jest zdefiniowane brzmieniem art. 30 ust. 1; co prawda jest tam taki „worek bez dna” – „inne świadczenia wynikające ze stosunku pracy”; czyli odprawa pośmiertna (tu tymczasem bez głębszego tłumaczenia) mieści się w tym worku, ale jest wydatkiem osobowym niezaliczonym do wynagrodzeń w rozumieniu katalogu wydatków osobowych niezaliczonych do wynagrodzeń w rozumieniu klasyfikacji paragrafów wydatków i środków (paragraf 302); no i dodatkowo – w rozumieniu art. 30a – nie przeprowadza się analizy wynagrodzeń, lecz analizę wydatków ponoszonych na wynagrodzenia.

(3) Nie – tu bardzo podobnie do (2) – w rozumieniu art. 30a – nie przeprowadza się analizy wynagrodzeń nauczycieli, lecz analizę wydatków ponoszonych na wynagrodzenia nauczycieli; choć w tym ostatnim pytaniu zaistniała dodatkowo kwestia: „odprawa pośmiertna” „jako poniesione wydatki na nauczycieli” – czyli jest to właściwy przyczynek do tego, co tu dalej następuje.

Czyli – w intencji każdego z zacytowanych pytań tkwi pytanie właściwe, czyli sformułowane poprawnie…
Czy odprawa pośmiertna będzie uwzględniana w przeprowadzaniu analizy wydatków ponoszonych na wynagrodzenia nauczycieli w rozumieniu art. 30a ustawy Karta Nauczyciela?
Prościej – czy odprawa pośmiertna może być traktowa jako składnik wydatków ponoszonych na wynagrodzenia nauczycieli?

Tak. Odprawa pośmiertna jest składnikiem wydatków ponoszonych na wynagrodzenia nauczycieli, czyli jest uwzględniana w analizie tych wydatków, analizie przeprowadzanej w roku (za rok) 2023 w rozumieniu art. 30a.

U podstaw (nie koniecznie prostych), wszystkich potrzebnych tu rozważań i rozstrzygnięć, leży głównie (choć nie tylko to jest tu istotne i ważne) spostrzeżenie, że pojęcie „wydatku poniesionego na wynagrodzenie nauczyciela” nie jest tożsame z pojęciem „wynagrodzenia nauczyciela”. Oba te pojęcia mają swe odrębne i bardzo różne definicje w prawie – i jest to spostrzeżenie fundamentalne (przynajmniej tak można było dotąd twierdzić). Proszę jednak zauważyć, że w tym roku (a może się także okazać, że od tego roku) sposoby pojmowania prawa w naszym kraju są obecnie w wielkim rozkroku, a może i nawet w zaniku (stają się oto przedmiotem narracji), bo „Strażnik” wylądował z własnej woli na zmierzwionych ugorach pojmowania i już tam pozostanie; w konsekwencji „moce argumentacji” ustępują obecnie pola mocom wynikającym z doraźnych paskudnych celów politycznych i rację będą teraz mieli tylko owi NN, czyli Narodowi Narratorzy.

Właściwe – we wskazanym wyżej duchu, wyrażonym słowem „tak” – poziomy argumentacji (te jeszcze sprzed epoki narracji) można odnaleźć w opracowaniu dostępnym pod adresem https://qrgo.page.link/mbY4y (podobne opracowania dla tematyki art. 30a są dostępne pod adresem http://art30a.ucoz.pl/load/analiza_2023_aktualne_pliki_mozliwe_do_pobrania/1-1-0-8). Co prawda proponowane opracowanie dotyczyło roku 2021 – nic tu jednak w żaden dalej idący sposób się nie zmieniło.

Proponowana lektura – która daje właściwe odpowiedzi dotyczące tejże odprawy pośmiertnej – nie jest ani krótka, ani jakoś oczekiwanie łatwa (może jednak i dobrze się owo czyta, bo zawiera w założeniu sporo specyficznego sarkastycznego poczucia humoru właściwego do zawiłości i rosnącej komplikacji analizowanych kwestii).

Rozważam teraz napisanie czegoś podobnego i adekwatnego do aktualnego stanu prawnego (z uwzględnieniem ostatnich zmian, tych także, które „lada miesiąc” nastąpią) – o ile będzie wyrażane oczekiwanie „potrzeby” zaistnienia takiego opracowania. Tylko zadaję sobie pytanie – po co to? W takim ewentualnie nowym opracowaniu należy także przecież wszczepić obecne uprawnione już pozaprawne narracje – a to jest nowa dziedzina wiedzy i umiejętności, a ja jako słabiutki prześmiewca „dobrej zmiany” dość słabo się znam na tworzeniu takich narracji, przy których zasady pojmowania prawa i algebry mogą być, co najwyżej, skarlałym podnóżkiem.

Krzysztof Sługocki, 12.06.2023