Otrzymuję teraz często różnie sformułowane pytania o to, „czy środki wypłacone nauczycielom z Funduszu Pomocy, przeznaczone na wynagrodzenia nauczycieli w zakresie, w jakim są one przeznaczone na wynagrodzenia za realizację dodatkowych godzin z języka polskiego dla uczniów będących obywatelami Ukrainy, należy uwzględniać w przeprowadzaniu analizy wydatków ponoszonych na wynagrodzenia nauczycieli?”.

Istotnie, finansowanie wynagrodzeń nauczycieli z Funduszu Pomocy stało się możliwe na podstawie art. 14 ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa (Dz. U. z 2022 r. poz. 583, z późn. zm.).

06 grudnia Regionalna Izba Obrachunkowa w Poznaniu opublikowała swoje pytanie w tym zakresie skierowane do MEiN oraz odpowiedź MEiN. Zanim odpowiem na cytowane wyżej pytanie, to najpierw streszczę tu krótko odpowiedź MEiN, następnie wskażę i skomentuję klika dość kluczowych kwestii zawartych w odpowiedzi MEiN. Jeżeli zatem ktoś z Państwa ma czas i chce sobie poczytać odpowiedź MEiN – to proszę skorzystać ze wskazanego wyżej adresu, gdzie ta odpowiedź jest dostępna. Cała odpowiedź MEiN streszcza się do jednego słowa „Tak” i mimo wielu zdań, MEiN nie wyjaśnia dlaczego „Tak”, czyli równie dobrze mogli sobie napisać „Nie”. No i jest tam taka tradycyjna już wielce uwaga kończąca: „Należy zaznaczyć, że powyższe stanowisko Ministerstwa Edukacji i Nauki ma charakter opinii i nie stanowi obowiązującej wykładni prawa”. Choć zwrot „należy zaznaczyć” – to nowość. MEiN ma „stanowisko”, które ma „charakter opinii” (czyli równie dobrze można napisać, że ma „opinię”, która ma „charakter stanowiska”), a Izba i świat mają owo postrzegać (choć MEiN tego nie raczy zauważać), że jest to „odpowiedź”?

Zatem, czy owe środki… – „tak”…

Teraz kilka ciekawostek.

„Izba zwraca się z uprzejmą prośbą o zajęcie stanowiska w sprawie” – czyli, po ludzku, Izba prosi o odpowiedź na pytanie (używanie słowa „proszę” nie wymaga okraszania go słowem „uprzejmie”, bo wtedy „proszę” przestaje być uprzejme; ale może właśnie o to tu chodziło?). „Czy w procesie analizy średnich wynagrodzeń, o których mowa w art. 30a […] należy uwzględnić środki pochodzące z Funduszu Pomocy […]?”. Jednak — zauważyć tu koniecznie należy — w tymże art. 30a nie stanowi się (a nawet nie „mówi się”) o „analizie średnich wynagrodzeń”, lecz o (tu cytuję ów art. 30a) „analizie poniesionych […] wydatków na wynagrodzenia nauczycieli”.

Czyli MEiN’owskie „tak” czego dotyczy? „Tak”, owe środki „należy uwzględnić w procesie analizy średnich wynagrodzeń”; choć nie jest prawdą prawdopodobne przypuszczenie (?) Izby, że o tym to właśnie  jest „mowa w art. 30a” (to cud, że chyba pytany rozumie tu pytającego).

Co prawda Izba w dalszej części swego pisma: „w ocenie Izby wydaje się zasadnym włączenie wynagrodzeń wypłacanych nauczycielom z tego tytułu” [j. w.] „do analizy faktycznie poniesionych wydatków na wynagrodzenia nauczycieli według ich stopnia awansu zawodowego”. Czyli Izba jednak tłumaczy, o co jednak pyta (czyli jednak cudu żadnego tu nie ma, czyli „prosi o zajęcie stanowiska”)? A – ciekawość – co odpowiada MEiN w związku z tym, że Izba pyta się o tylko tych nauczycieli, którzy mieszczą się w znaczeniu zwrotu „stopnia awansu zawodowego”, czyli pytanie nie dotyczy nauczycieli początkujących (od września)?

MEiN…

MEiN zaczyna odpowiedź: „odpowiadając na Pani pismo” (jeżeli taka odpowiedź zaczyna się od formy imiesłowowej, to „troszku” źle się traktuje Odbiorcę odpowiedzi, przy założeniu, że Odbiorca odpowiedzi istotnie doświadcza tego „troszku” źle; czyli chyba mały rewanżyk w związku z „uprzejmą prośbą”? – co za emocje…).

Dalej wyraźnie MEiN wskazuje, że istotnie czyni odpowiedź jednak na pytanie dotyczące tego, czy […] w „analizie średnich wynagrodzeń nauczycieli”, czyli chyba nie będzie tu odpowiedzi na pytanie, czy […] w „przeprowadzaniu analizy wydatków poniesionych na wynagrodzenia nauczycieli”?

Potem w „odpowiedzi” MEiN następuje kilka przydatnych przywołań przepisów prawa.

A potem, już w końcówce…

„Środki z Funduszu Pomocy przeznaczone przez jednostki samorządu terytorialnego m.in. na wynagrodzenia nauczycieli zatrudnionych zgodnie z przepisami ustawy – Karta Nauczyciela, w związku ze zwiększonymi potrzebami kadrowymi w celu zapewnienia kształcenia, wychowania i opieki dzieciom i uczniom będącym obywatelami Ukrainy, powinny być wypłacane w składnikach wynagrodzenia zgodnie z art. 30 ust. 1 tej ustawy”.

Tu się pojawiają trzy kwestie.

(1) „zwiększone potrzeby kadrowe” – a co w przypadku, gdy mimo zaistnienia owych środków przeznaczonych na wynagrodzenia nauczycieli nie ma „zwiększonych potrzeb kadrowych” (to, to tylko wtedy można zbagatelizować, gdy potraktuje się ów wyróżniony tu zwrot jako taki ozdobnik słowny w cytowanym akapicie).
(2) „powinny być wypłacane” – to nie jest równoważne brzmieniu na przykład: „muszą być wypłacane” lub „wypłaca się”.
(3) „w składnikach wynagrodzenia zgodnie z art. 30 ust. 1” – a to jest bardzo „interesujące”, bo w owym art. 30a ust. 1 stanowi się, że „Wynagrodzenie nauczycieli […] składa się z: 1) wynagrodzenia zasadniczego; 2) dodatków: za wysługę lat, motywacyjnego, funkcyjnego, w tym z tytułu sprawowania funkcji wychowawcy klasy, oraz za warunki pracy; 3) wynagrodzenia za godziny ponadwymiarowe i godziny doraźnych zastępstw; 4) nagród i innych świadczeń wynikających ze stosunku pracy, z wyłączeniem świadczeń z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych, świadczenia, o którym mowa w art. 53a, i dodatku, o którym mowa w art. 54 ust. 5”. Czyli roztrząsana po stronie Izby i MEiN rzecz „pasuje” jedynie do „innych świadczeń wynikających ze stosunku pracy” – odważne posunięcie.

Dalej w odpowiedzi MEiN: „Zgodnie z powyższym, dokonując analizy średnich wynagrodzeń, o której mowa w art. 30a ust. 1 ustawy – Karta Nauczyciela, wynagrodzenie nauczycieli zatrudnionych na podstawie ustawy – Karta Nauczyciela wypłacone w ramach środków Funduszu Pomocy, o którym mowa w art. 14 ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa, powinno być wliczane do wydatków poniesionych na wynagrodzenia nauczycieli”.

Czyli… pomijając już tu, że według MEiN to się jednak „dokonuje analizy średnich wynagrodzeń, o której jest mowa w art. 30a ust. 1” – wychodzi więc tu na to, że MEiN dysponuje jakąś inną ustawą Karta Nauczyciela (przynajmniej w zakresie brzmienia art. 30a ust. 1) niż cała reszta kraju poza MEiN…  – całe owe dwa akapity cytowane wyżej „stanowiska” MEiN można prościej napisać tak:
Izba zadaje pytanie (pomijając już niuanse i meandry formułowanego pytania) – Czy środki (już wiadomo jakie) są składnikami wydatków ponoszonych na wynagrodzenia nauczycieli?
MEiN – Tak.
Izba – A dlaczego?
MEiN – Bo, tak.

A tu dodatkowo! MEiN „rzutem na taśmę” w końcówce końcówki swego „stanowiska” dorzuca: „Ponadto etaty tych nauczycieli należy wykazać w strukturze zatrudnienia”. Czyli – niech nauczyciel będzie zatrudniony na 18/18 etatu w danym miesiącu. Niech się mu wypłaca „środki” (wiadomo tu już, o jakie środki tu chodzi) za dodatkowe 4 godziny tygodniowo. Czyli – skoro „etaty tych nauczycieli należy wykazać w strukturze zatrudnienia”, to znaczy, że jego struktura zatrudnienia w danym miesiącu będzie równa 22/18, czyli 1,22 (?), czyli co – nauczyciel jest nie tylko zatrudniony „na cały etat”, jest „bardziej zatrudniony”, czy jak?

Czyli z tym ostatnim MEiN’owskim zdaniem zalecam „ostrożność” i na serio proszę potraktować uwagę kończącą (ze stanowiska MEiN): „powyższe stanowisko Ministerstwa Edukacji i Nauki ma charakter opinii i nie stanowi obowiązującej wykładni prawa”.

Zatem pada pytanie: „Czy środki wypłacone nauczycielom z Funduszu Pomocy, przeznaczone na wynagrodzenia nauczycieli w zakresie, w jakim są one przeznaczone na wynagrodzenia za realizację dodatkowych godzin z języka polskiego dla uczniów będących obywatelami Ukrainy, należy uwzględniać w przeprowadzaniu analizy wydatków ponoszonych na wynagrodzenia nauczycieli?”.
Odpowiedź: Tak.
A dlaczego „tak”? Odpowiedź nie jest tak trywialna, jak to ma miejsce w „stanowisku” MEiN i jest analogiczna do wielu podobnych pytań – przykład sposobu szukania odpowiedzi na takie pytania jest dostępny pod adresem https://qrgo.page.link/mbY4y.

Można te skomplikowane odpowiedzi streścić do dość prostej zasady (uproszczenia mogą jednak z racji natury uproszczeń prowadzić do różnych błędów): nauczyciel otrzymuje jakieś pieniądze (bez wnikania w naturę źródła finansowania – i to jest największe uproszczenie); czy owe pieniądze są składnikiem wydatków ponoszonych na wynagrodzenia? Tak, o ile mieszczą się w definicji wydatków ponoszonych na wynagrodzenia nauczycieli, a ta w swym najistotniejszym fragmencie odnosi się do art. 30 ust. 1 (ustawy KN); a tam jest taki „worek bez dna” zwany „inne świadczenia wynikające ze stosunku pracy”.

Przykładowy test pierwszy powyższej zasady: czy świadczenie wypłacane nauczycielowi odbywającemu przygotowanie do zawodu nauczyciela (o którym mowa w art. 53a) jest składnikiem wydatków ponoszonych na wynagrodzenia nauczycieli?
(1) Czy to mieści się w definicji wydatków ponoszonych na wynagrodzenia nauczycieli? Tak (legi generali);
(2) czy mieści się to w definicji wynagrodzenia nauczyciela (art. 30 ust. 1; lex specialis derogat legi generali)? Nie – stanowi się tam: „z wyłączeniem świadczenia, o którym mowa w art. 53a”;
(3) dodatkowo: w art. 53 ust. 5 stanowi się: „Świadczenia, o którym mowa w ust. 1, nie uwzględnia się przy obliczaniu kwot wydatkowanych na średnie wynagrodzenia nauczycieli, o których mowa w art. 30 ust. 3” – co prawda nikt w Polsce nie „oblicza kwot wydatkowanych na średnie wynagrodzenia nauczycieli”, a w art. 30a ust. 3 stanowi się o tym, że: „Kwota różnicy, o której mowa w ust. 2, jest dzielona między nauczycieli zatrudnionych i pobierających wynagrodzenie w roku, dla którego ustalono kwotę różnicy, […] i wypłacana […], w formie jednorazowego dodatku uzupełniającego […], zapewniając osiągnięcie średnich wynagrodzeń, […]”. Czyli lepiej darować sobie roztrząsanie tego art. 53 ust. 5.
(4) Czyli świadczenie wypłacane nauczycielowi odbywającemu przygotowanie do zawodu nauczyciela (o którym mowa w art. 53a) nie jest składnikiem wydatków ponoszonych na wynagrodzenia nauczycieli.

Przykładowy test drugi powyższej zasady: czy środki wypłacone nauczycielom z Funduszu Pomocy, przeznaczone na wynagrodzenia nauczycieli w zakresie, w jakim są one przeznaczone na wynagrodzenia za realizację dodatkowych godzin z języka polskiego dla uczniów będących obywatelami Ukrainy, należy uwzględniać w przeprowadzaniu analizy wydatków ponoszonych na wynagrodzenia nauczycieli?
(1) Czy to mieści się w definicji wydatków ponoszonych na wynagrodzenia nauczycieli? Tak (legi generali);
(2) czy mieści się to w definicji wynagrodzenia nauczyciela (art. 30 ust. 1; lex specialis derogat legi generali)? Tak  – stanowi się tam: „i innych świadczeń wynikających ze stosunku pracy”;
(2a) czyli czy to mieści się w tym pojęciu „innych świadczeń wynikających ze stosunku pracy”? Tak – bo nie istnieje nawet „cień” przepisu, z którego da się wyczytać, że nie, że przedmiot pytania nie mieści się w „innych świadczeniach wynikających ze stosunku pracy”;
(3) nie istnieje nawet także choćby „cień” przepisu prawa traktującego o tym, że przedmiot pytania „nie uwzględnia się przy obliczaniu kwot wydatkowanych na średnie wynagrodzenia nauczycieli”;
(4) czyli środki wypłacone nauczycielom z Funduszu Pomocy, przeznaczone na wynagrodzenia nauczycieli w zakresie, w jakim są one przeznaczone na wynagrodzenia za realizację dodatkowych godzin z języka polskiego dla uczniów będących obywatelami Ukrainy, należy uwzględniać w przeprowadzaniu analizy wydatków ponoszonych na wynagrodzenia nauczycieli, bo są one składnikiem wydatków ponoszonych na wynagrodzenia nauczycieli.

Wyobrażam sobie, że pewnego dnia to będzie może już wreszcie tak…
Izba się pyta – Czy…
MEiN odpowiada – Tak… (a czasami odpowiada – Nie)…
Przypuszczam, że tymczasem niewielu zauważa, że już tak jest, choć jest to na razie mocno kamuflowane wielością i złożonością zdań w tym „pytaniu” Izby, a już zwłaszcza w „odpowiedzi” MEiN.

Po co (drwina i kpina są okej) ta cała jakby „powaga i świętość niemal” po stronie Izby i analogicznie (pozory aż kują w oczy) po stronie MEiN? Kogo obchodzi samodzielne wnikanie w naturę rzeczy, niuanse, meandry, argumenty, motywy, racje, dywagacje i takie różne inne -acje. Takie MEiN dysponuje mocą opresji, to niech „mówi” jak ma być; taka Izba także dysponuje mocą opresji, to niech się nie pyta (nie ma kogo) i niech dysponuje mocą swej opresji. Może co prawda inna Izba uzna, że jest inaczej? To drobnostka…

MEiN oto zaraz uzna (projekt rozporządzenia do art. 30a), że „prawo sobie może działać wstecz” – drobnostka… Izby uznają, to co uzna MEiN – drobnostki… Zobowiązani uznają to (?)…

A jak ktoś lubi się pławić (ja lubię) w takich tekstach Izby, MEiN, MF, …

Informacja o przyznanych jednostkom samorządu terytorialnego na 2022 r. dodatkowych środkach z Funduszu Pomocy z tytułu wsparcia jednostek samorządu terytorialnego w realizacji dodatkowych zadań oświatowych związanych z kształceniem, wychowaniem i opieką nad dziećmi i uczniami będącymi obywatelami Ukrainy, o których mowa w art. 50 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 12 marca 2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa (Dz.U. z 2022 r. poz. 583, z późn. zm.) https://www.gov.pl/web/finanse/srodki-z-funduszu-pomocy
Ministerstwo Finansów we współpracy z Ministerstwem Edukacji i Nauki przygotowało wyjaśnienia dotyczące środków z Funduszu Pomocy dla jednostek samorządu terytorialnego na dodatkowe zadania oświatowe https://www.gov.pl/web/finanse/wyjasnienia-dotyczace-srodkow-z-funduszu-pomocy-dla-jednostek-samorzadu-terytorialnego-na-dodatkowe-zadania-oswiatowe
Wyjaśnienia dotyczące środków z Funduszu Pomocy dla jednostek samorządu terytorialnego na dodatkowe zadania oświatowe https://www.gov.pl/web/edukacja-i-nauka/uczniowie-z-ukrainy
Wyjaśnienia Ministerstwa Edukacji i Nauki dotyczące analizy średnich wynagrodzeń, o których mowa w art 30a ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela https://bip.poznan.rio.gov.pl/
…

Krzysztof Sługocki, 10.12.2022